-
1 фикер
сущ.1)а) мысль, мышле́ниекешенең бөеклеген фикере билгели — вели́чие челове́ка определя́ет его́ мышле́ние
б) ду́ма, мысль, размышле́ние, рассужде́ние; разду́мье; по́мысел книжн.бәхәсле фикерләр — спо́рные рассужде́ния
үткән тормыш турындагы фикерләр — ду́мы о проше́дшей жи́зни
эш турындагы фикерләр — разду́мья о рабо́те
2) мысль, мне́ние, сужде́ние, соображе́ниетирән фикер — глубо́кая мысль
кызыклы фикер — интере́сное сужде́ние
берничә фикер әйтү — вы́сказать не́сколько соображе́ний
3) мысль, наме́рение, за́мыселукуны дәвам итү фикере — наме́рение продолжа́ть учёбу
улы янына бару фикере — за́мысел пое́здки к сы́ну
4)а) мне́ние, сужде́ние, взгляд, то́чка зре́нияҗәмәгатьчелек фикере — обще́ственное мне́ние
җитәкченең фикере башкача — то́чка зре́ния руководи́теля друга́я
кафедра фикере — мне́ние ка́федры
б) разг. реше́ние, официа́льное заключе́ниекомиссия фикере — реше́ние коми́ссии
5) мысль, иде́я, за́мысел, конце́пция, положе́ние, те́зисоригиналь фикер әйтү — вы́сказать оригина́льную мысль
•- фикер җыю
- фикер иясе
- фикер йөртү
- фикер итү
- фикер тудыру
- фикер туплау
- фикергә килү
- фикергә төшү
- фикердән кайту
- фикереннән кайту -
2 рассуждение
с1) фикер йөртү, фикерләү2) сүз куерту, сөйләшү, сүз көрәштерү -
3 йөртү
перех.1) понуд. от йөрү 1)йомыш-юлга йөртү — посыла́ть (заставля́ть ходи́ть) по вся́ким дела́м
2) води́ть || вожде́ние в разн. знач.а) кого (за руку, за поводья, для показа, на танцах и т. п.)җитәкләп йөртү — води́ть за́ руку (за пово́дья)
музейларда йөртү — води́ть по музе́ям
б) что (машину, самолёт, комбайн, мотоцикл и т. п.)поезд йөртү — води́ть по́езд
суднолар йөртү — вожде́ние судо́в
в) води́ть по какой-л. пове́рхностикаләм йөртү — води́ть перо́м
смычокны кыллар өстеннән йөртү — води́ть смычко́м по стру́нам
3) носи́ть || ноше́ние в разн. знач.а) где (при себе, в кармане, портфеле, в сердце и т.п)салкын корал йөртү — носи́ть холо́дное ору́жие
б) (о фамилии, имени, звании)чемпион исемен йөртү — носи́ть зва́ние чемпио́на
кыз фамилиясен йөртү — носи́ть де́вичью фами́лию
в) (о волосах, бороде, усах)озын чәч йөртү — носи́ть дли́нные во́лосы
4) ката́ть, поката́ть, прокати́ть; прогу́ливать || ката́ние на чём (на мотоцикле, машине, лодке и т. п.)балаларны атта йөртү — ката́ть дете́й на ло́шади
авыруны саф һавада йөртү — прогу́ливать больно́го на све́жем во́здухе
5) вози́ть || прово́з в разн. знач.укучыларны экскурсиягә йөртү — вози́ть уча́щихся на экску́рсию
йөк йөртү — вози́ть груз; прово́зка гру́за
почта йөртү — вози́ть по́чту
6) приводи́ть в движе́ниепар паровозны йөртә — парово́з приво́дится в движе́ние па́ром
7) води́ть, поводи́ть (глазами, ушами)8) пробега́ть/пробежа́ть ( пальцами по клавишам рояля)9) пасти́ || пастьба́көтү йөртү — пасти́ скот
мал йөртү өчен билгеләнгән әрәмәлек — куста́рник, вы́деленный под пастьбу́ скота́
10) вести́ ( дело)эшен бик белеп йөртә — де́ло ведёт о́чень уме́ло
11) передава́ть/переда́тьхатны кулдан-кулга йөртү — передава́`ть письмо́ из рук в ру́ки
12) передава́ть, распространя́ть, отправля́тьхатларны почта аша йөртү — отправля́ть пи́сьма по по́чте
13) перен. называ́ть каканы аучы Әхмәт дип йөртәләр — его́ называ́ют охо́тник Ахме́т
бу йортны хәзер авыл клубы дип йөртәләр — тепе́рь э́тот дом называ́ют се́льским клу́бом
14) перен. приводи́тьнигә син мондый кешеләрне өеңә йөртәсең? — почему́ ты приво́дишь в свой дом таки́х люде́й?
15) перен. испо́льзовать в ка́честве посре́дника, связно́гопартизаннар белән шәһәр арасында йөртергә ышанычлы кеше кирәк — ну́жен надёжный челове́к, чтоб испо́льзовать в ка́честве связно́го ме́жду партиза́нами и го́родом
16) в знач. вспом. гл. в именных словосочетаниях выполняет функцию глаголообразующего суффикса от некоторых абстрактных имёнфикер йөртү (фикерләү) — ду́мать, мы́слить, размышля́ть
исәп йөртү (исәпләү) — ду́мать, разду́мывать
•- йөртеп алҗыту
- йөртеп алҗытып бетерү
- йөртеп алу
- йөртеп кайтару
- йөртеп кайту
- йөртеп китерү
- йөртеп суындыру
- йөртеп тору
- йөртеп чыгу
- йөртү винты
- йөртү көче -
4 рассуждать
-
5 мысль
-
6 идея
ж1) филос. идея2) фикер, идея3) идея, төп фикер4) фикер, идея -
7 инакомыслящий
-ая; -еебашкача уйлый торган, башкача уйлаучы, башкача фикерләүче, башкача фикер йөртүче -
8 мыслить
несов.фикерләү, фикер йөртү, уйлау, уй (баш) йөртү -
9 мышление
суйлау, фикерләү, уй (фикер) йөртү -
10 положение
с1) торыш, урын2) ( поза) килеш, торыш, көй3) ( состояние) хәл; хәлатвойти в чьё-л. положение — кемнең дә булса хәленә керү
4) тоткан урын, урын, дәрәҗә; хәл5) хәл6) ( свод правил) кагыйдәнамә, кагыйдәләр7) ( тезис) төп фикер• -
11 умозрение
с; книжн.абстракт фикер, коры фикерләү нәтиҗәсе -
12 утверждение
с2) раслау, караш, фикер, положение -
13 формация
ж1) формация (кешелек җәмгыятенең үсешендә мәгълүм бер баскыч, стадия)2) формация; фикерләр, карашлар3) геол. формация ( мәгълүм бер геологик дәвердә барлыкка килгән тау токымнары)
См. также в других словарях:
фикерләү — Фикер йөртү, уйлый алу. Кешенең уйлый, фикер йөртә, нәтиҗәләр чыгара алу сәләте … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фикер — и. 1. филос. Чынбарлык күренешләренең мидә, аңда чагылышы 2. Уйлану, фикерләү нәтиҗәсендә барлыкка килгән уй. Идея 3. Ният, теләк, план 4. Аң; дөньяга, чынбарлыкка, тормышка караш фикер ягыннан үсү. Берәр өлкәдә белем, танып белү фәнни фикер 5.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уй — I. Ай (II) уй уй уй, бармакларымны харап итте. II. УЙ – и. 1. Аңны тулысынча биләп алган нәрсә; фикер 2. Аң, акыл уйга килгән эш түгел 3. Фикерләү продукты, уйлану, фикерләүнең нәтиҗәсе; идея кызыклы уй. Ният, теләк, исәп; максат уен сөйләп бирде … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уйлау — ф. 1. Фикерләү, фикер итү, уй йөртү 2. Нәр. б. турында... дип фикер итү,... дип санау, исәпләү хакы юктыр дип уйлыйм 3. Нәр. б. эшләргә җыену, әзерләнү; берәр нәрсә эшләргә ният итү 4. Борчылу, кайгырту илең турында уйла … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
белем — 1. Фикерләү алымнарының, фән яки практика белән расланган төп фикер һәм хөкемнәрнең хәтердәге эзлекле җыелмасы. Мәгълүмәт яки мәгълүмәтләр системасы. Нин. б. фән яки эшчәнлек өлкәсендә мәгълүмәтлелек, укымышлылык 2. Нин. б. иҗтимагый нормалар… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
метафизика — 1. Диалектикага капма каршы буларак, күренешләрне бер берсенә бәйсез, каршылыксыз, үсеш үзгәрешсез, хәрәкәтсез дип карый торган танып белү методы 2. Идеалистик философиядә: философиянең тәҗрибә ителә алмый торган (алла, рух, ихтыяр иреге һ. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
парадокс — Гомум кабул ителгән һәм дөрес дип саналган фикерләргә, күзаллауларга кискен рәв. каршы булган, (кайвакыт беренче карашта) кеше ышанмаслык булып тоела торган фикер, хөкем яки күренеш … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тармак — (ТАРМАКЛАНУ) (ТАРМАКЛАУ) (ТАРМАКЛЫ) – 1. Үсемлекләрнең бер сабактан, бер төптән аерылып киткән өске яки тамыр өлешләре 2. күч. Бер төп өлештән аерылып чыгып торган яки аерымланып киткән һәртөрле бериш озынча әйберләр тур. 3. күч. сир. Аерым токым … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тезис — 1. Исбат ителә, каралуга куела торган берәр хөкем, фикер 2. Нотык яки иншаның төп фикерләре язылган кыскача аңлатма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
философия — 1. Табигать, кешелек җәмгыяте һәм фикерләү үсешенең иң гомуми законнары тур. фән 2. Кемнең дә булса философик тәгълимәте Гегель философиясе 3. Берәр фәннең нигезен тәшкил иткән теоретик, методологик принциплар тарих философиясе 4. сөйл. Берәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
